Beeld van de heilige Catharina van Alexandrië uit de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Kortrijk bestaat niet uit albast maar wel uit marmer
In tegenstelling tot wat de eerste aannames in het onderzoek uitwezen, blijkt het veertiende-eeuwse beeld van de heilige Catharina van Alexandrië uit marmer vervaardigd te zijn en niet uit albast. Het beeld is erkend als Topstuk door de Vlaamse Gemeenschap en vormt momenteel één van de hoogtepunten in de expo ‘Albast’ in M Leuven.
Onderzoek
Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) voerde in 2021 een materiaalanalyse uit op het beeld en wilde achterhalen of de heilige Catharina uit albast of marmer bestaat alvorens een conservatie- en restauratiebehandeling te starten. Beide steensoorten zijn met het blote oog zeer moeilijk van elkaar te onderscheiden. “Het KIK zette de XRF-analyse in, waarbij met röntgenfluorescentie de chemische samenstelling met een non-invasieve methode wordt vastgesteld. De eerste ruwe data toonden elementen aan typerend voor albast, maar het KIK kan nu met zekerheid bevestigen dat het beeld wel degelijk van marmer is. Deze informatie was pas bekend na de opening van de tentoonstelling in M Leuven,” zegt Hilde De Clercq, Algemeen directeur a.i. van het KIK.
De gebruikte onderzoeksprocedure werd inmiddels aangepast en ook werden alle voorgaande analyses herbekeken. Hieruit bleek dat enkel in het geval van het beeld van de heilige Catharina van Alexandrië uit Kortrijk verwarring was.
De interpretatie van de analyseresultaten had geen impact op de conservatie- en restauratiebehandeling van het beeld. De toegepaste restauratietechnieken, reiniging met solventen en invullingen met een acrylaathars, zijn voor zowel albast als marmer geschikt.
“Bij vernieuwend wetenschappelijk onderzoek is het nooit uit te sluiten dat er een verfijning van een onderzoeksmethode nodig is of dat resultaten gecorrigeerd worden, dat is deel van het proces”, zegt Marjan Debaene, afdelingshoofd Oude Kunst bij M Leuven en curator van de tentoonstelling ‘Albast’. “Het belangrijkste is dat er nu een rechtzetting is en dat het onderzoek rond albast weer een stap verder staat.”
Een Catharina uit Carraramarmer
Een isotopenanalyse, uitgevoerd door de KU Leuven, bevestigde inmiddels de herkomst van het gebruikte marmer. Het blijkt te gaan om Italiaans marmer uit de groeven van Carrara in Toscane. Dit is een bijzonder waardevol gegeven voor de studie van de middeleeuwse beeldhouwkunst en het gebruik van Carrara marmer in het voormalige graafschap Vlaanderen.
Lezing door Judy De Roy in Museum M
Het Topstuk van André Beauneveu (c. 1335- c. 1400), de heilige Catharina, is nog te bekijken tot en met 26 februari in de expo ‘Albast’ in M Leuven. Het beeld keert daarna terug naar de Gravenkapel in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Kortrijk.
Op 9 februari geeft Judy De Roy, hoofd van het atelier Steensculptuur van het KIK, in M Leuven een lezing over het onderzoek en de restauratie van dit bijzondere beeld. De lezing werd aangepast in het kader van de nieuwe ontwikkelingen.
Meer nieuws van het KIK
"Horizon 2030 Powered by Loterie Nationale — Nationale Loterij" in het Jubelpark
Deze lente en zomer kan je in het Jubelpark in Brussel, waar het KIK gehuisvest is, voor het eerst naar het stadsfestival Horizon 2023 Powered by Loterie Nationale - Nationale Loterij. In het programma van het festival staan erfgoed, kennis en culturele instellingen centraal. Horizon 2030 biedt een voorproefje van wat het toekomstige Jubelpark zal worden tegen 2030: het sociaalculturele vlaggenschip van België in een prachtig groen kader. Op zaterdag 13 april zal de Horizon 2030 Lift Off de feestelijke start van het project markeren.
Derde fase Lam Gods: eerste resultaten beloven schitterende apotheose
Sinds mei 2023 loopt de derde en laatste fase van de grootscheepse conservatie-restauratiecampagne van het Lam Gods door het KIK. De voorbije maanden heeft het team niet-originele vernissen weggenomen en de verflagen eronder uitvoerig bestudeerd. Momenteel is men, na het advies van de internationale commissie van experten, begonnen met het verwijderen van 16de-eeuwse overschilderingen. Nu al zijn de eerste resultaten adembenemend mooi.