Cartografie van de stenen van het belfort van Tongeren
Ons Labo monumenten en monumentale decoratie heeft de steensoorten van het belfort van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek van Tongeren in kaart gebracht met het oog op de restauratie ervan. Daarnaast werd er ook een onderzoek uitgevoerd naar de Euvillesteen, om de staat van conservering en behandelingsmogelijkheden te bepalen.
Tanaquil Berto en haar collega's van het 'Labo voor monumenten en monumentale decoratie' werken momenteel aan het project voor de restauratie van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek van Tongeren, en meer bepaald het belfort. De restauratie zelf is al begonnen en moet voor juni 2023 klaar zijn, net op tijd voor de zevenjaarlijkse Kroningsfeesten.
In het KIK werkt dit labo op basis van opdrachten van architecten, aannemers, conservator-restaurateurs of overheden. De aanvragen gebeuren steeds in het kader van restauratieprojecten met de doelstelling om de conserveringsproblematiek en restauratiemogelijkheden nader te bepalen. "Wij voeren de restauratie niet uit, maar geven behandelingsadviezen op basis van wetenschappelijk onderzoek", legt Tanaquil Berto uit. Zij heeft een artistieke en technische achtergrond in beeldhouwkunst en een master in conservatie-restauratie van steen. "Ons team is interdisciplinair, met geologen, ingenieurs, natuurkundigen, scheikundigen, enz. Het bijzondere aan het KIK is dat wij naast de analyse ook de interpretatie doen en conservatie en restauratie advies geven." Voor dit project richt het team zich alleen op de stenen aan de buitenzijde van het belfort.
Sinds 1999 staat de toren van de basiliek als belfort op de Werelderfgoedlijst van Unesco. "De toren bestaat uit 10 verschillende steensoorten. Dit is interessant, want het brengt ons terug in de geschiedenis. De toren is namelijk al eerder gerestaureerd en elke keer werden er nieuwe steensoorten aan toegevoegd", legt Tanaquil uit. Laurent Fontaine, geoloog en hoofd van het labo, kon ze identificeren, waarna ze gedetailleerd in kaart werden gebracht. "Door zijn kennis en ervaring kan hij de materialen op het oog karakteriseren en als dat niet volstaat, doet hij dat met een slijpplaatje onder de microscoop.
Naast het identificeren en in kaart brengen van de steensoorten moest er ook worden bepaald of de onderdelen in Euvillesteen in goede staat verkeerden. Deze steensoort werd van 1870 tot 1920 veelvuldig in België toegepast en “in die tijd", zegt Tanaquil, "was het niet gemakkelijk om de kwaliteit van de steen te bepalen, zodat ons labo vandaag veel vragen krijgt over de conserveringsmogelijkheden van deze steensoort toegepast in ons erfgoed. Je kunt zien dat de toren voornamelijk gemaakt is van Maastrichtersteen, in het geel. Het roze toont het gebruik van de steen van Chauvigny.” Deze onderdelen in de steen van Chauvigny betreffen recentere vervangingen van de gotische ornamenten die werden toegevoegd tijdens een restauratiecampangne aan het einde van de 19de eeuw.
Het doel van een voorstudie is steeds om oplossingen te vinden die een maximale instandhouding garanderen. Maar bij torens is het perspectief anders. De stenen op een toren zijn zeer moeilijk bereikbaar en de schade en het valrisico zijn groter. Elementen op hoogte worden daarom vaak sneller vervangen, terwijl bij beeldhouwkunst of meer bereikbare onderdelen steeds voor maximale conservatie wordt gekozen.
Meer nieuws van het KIK
Stenen monumenten in de Rubenskapel ondergaan grondig onderzoek
Als het maar niet té veel stof doet opwaaien. Letterlijk dan. De beelden in de Rubenskapel, winnaar van de eerste Erfgoed Challenge, krijgen een grondige conservatie-restauratiebehandeling door het Atelier steensculptuur van het KIK. Begin februari 2024 gingen onze steenexperten in de Sint-Jacobskerk in Antwerpen van start. Dat was alleen maar mogelijk dankzij de financiële steun van onze vele schenkers. Waar staan we nu, bijna drie maanden na de aanvang van de ambitieuze restauratie?
Kanselier Rolin in 3,5 miljard pixels. Een meesterwerk van Van Eyck zoals je het nog nooit gezien hebt
Het Louvre in Parijs vroeg onlangs de medewerking van het KIK voor de tentoonstelling 'Revoir Van Eyck. La Vierge du Chancelier Rolin', die nog loopt tot 17 juni 2024. Het gerestaureerde schilderij De Maagd van kanselier Rolin werd opnieuw tot in de kleinste details in beeld gebracht en kreeg een eigen rubriek op de website Closer to Van Eyck.