Verwondering bij elk detail: Van Eyck online én in BOZAR
In het najaar van 2020 exposeert het KIK in Bozar met de tentoonstelling Closer to Van Eyck, het resultaat van vele jaren onderzoek rond het Lam Gods.
Na zes jaar onderzoek en een Europese prijs als bekroning, publiceert het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK, Brussel) de laatste hoge-resolutiebeelden op de website Closer to Van Eyck.
Die succesvolle website is enerzijds gewijd aan de restauratie van het Lam Gods, en anderzijds aan het volledige oeuvre van Jan van Eyck, zijn atelier en navolgers. Je vindt er nu ook beelden van het Portret van een Man (Leal Souvenir) uit Londen (National Gallery), de Heilige Hiëronymus uit Detroit (Institute of Arts), de Heilige Franciscus uit Philadelphia (Museum of Art) en Maria met Kind bij de Fontein uit New York (privécollectie). De schilderijen waren alle vier te zien op de grote Van Eyck tentoonstelling in het Gentse Museum voor Schone Kunsten. Kort na de eerste coronagolf en achter gesloten deuren kon het KIK de schilderijen onderzoeken en documenteren vooraleer ze werden ingepakt en terugvlogen naar hun eigenaars.
In dat rijke beeldmateriaal kan je nu online inzoomen, niet alleen op de allerkleinste details, maar ook op de lagen onder het verfoppervlak die dankzij radiografie en infraroodreflectografie zichtbaar werden. Voor de minutieus geschilderde werken van Jan van Eyck is dat niet enkel een lust voor het oog. Voor de soms netelige kwestie van toeschrijvingen, is deze website een uniek werkinstrument, meent projectleider Bart Fransen (KIK): “Van sommige composities bestaan er meerdere versies. Voor de allereerste keer kunnen we die nu tot in het kleinste detail met elkaar vergelijken op basis van evenwaardig beeldmateriaal, want alle schilderijen zijn volgens een identiek protocol en met dezelfde apparatuur gefotografeerd.” Van de Heilige Franciscus bestaan twee versies, de ene bewaard in Turijn (Galleria Sabauda), de andere in Philadelphia. Ze verschillen in formaat, maar de mate waarin sommige details tot in de kleinste verftoets met elkaar overeenkomen is ronduit verbluffend. Ook van de Maria met Kind bij de Fontein bestaan twee versies: in Antwerpen (KMSKA) in New York. Bart Fransen: “Op de duur beland je in het typische zoekspel van de zeven verschillen. Comparatief onderzoek is dan wel eenvoudiger geworden, maar over de interpretatie van gelijkenissen en verschillen valt nog veel te discussiëren.”
Ook nieuw op de website zijn de foto’s van de achterzijden van alle schilderijen. Die blijven meestal verborgen voor de museumbezoeker. Soms bevatten ze oude etiketten met gegevens over vroegere eigenaars, of bieden ze inzicht in de structuur van het houten paneel. Maar vaak zijn ze ook beschilderd met marmer- of porfierimitatie en vertonen ze verfspetters, die in close-up zelfs doen denken aan de schilderijen van Jackson Pollock.
Precies door in te zoomen in de werken van Van Eyck komt er zo veel meer schoonheid aan het licht. Op 28 januari heropende in het Brusselse kunstencentrum BOZAR, na de dramatische brand, de tentoonstelling Facing Van Eyck. The Miracle of Detail. De expo werd verlengd tot 14 maart 2021. In deze coproductie van BOZAR en het KIK wordt de bezoeker, dankzij de digitale oogst van de afgelopen zes jaar, letterlijk ondergedompeld in het oeuvre van Jan van Eyck. Uit de amper 20 bewaarde werken, werden meer dan 300 details uitgelicht. De projectie is interactief, zodat je als bezoeker zélf het parcours bepaalt doorheen Van Eycks oeuvre – van het ene detail naar het andere, ingedeeld in vijf thema’s: de mens, natuur, architectuur, licht en techniek. De begeleidende cellomuziek werd speciaal voor dit project door de Belgische componist Benjamin Glorieux gecreëerd en uitgevoerd. Schoonheid zit in de details, daar bestaat geen twijfel over. Al in 1604 schreef Karel van Mander over Van Eycks detailweergave: “De haren van mensen, paardenstaarten en manen kan je bijna tellen. Ze zijn zo fijn geschilderd dat het alle kunstenaars verwondert.” Ook vandaag kunnen we hem alleen maar gelijk geven.
Expo verlengd tot 14 maart 2021: : Facing van Eyck. The Miracle of Detail in BOZAR, Brussel.
Download het volledige persdossier
Meer nieuws van KIK/IRPA
Belangrijke aanwezigheid van het KIK op de 20ste ICOM-CC-conferentie in Valencia
Meerdere collega's nemen momenteel deel aan de 20ste editie van de driejaarlijkse ICOM-CC-conferentie, een toonaangevend evenement op het gebied van erfgoedbehoud, die loopt van 18 tot 22 september in Valencia in Spanje.
Brussels retabel uit Milaan komt terug tot leven
Het altaarstuk de Aanbidding der Koningen, gemaakt in Brussel maar bewaard in Milaan, werd door het KIK in zijn oude luister hersteld. Het blijkt bovendien vervaardigd door de Bormans-beeldhouwersdynastie.