Ga verder naar de inhoud

Studiecentrum Vlaamse Primitieven

De kunstenaars van de Zuidelijke Nederlanden zorgden in de vijftiende eeuw voor een absoluut hoogtepunt in ons rijke erfgoed. Met het Studiecentrum Vlaamse Primitieven kan het KIK bogen op een internationaal vermaarde onderzoekseenheid voor de studie en de inventarisering van deze schilderkunst, verspreid over musea en collecties in de hele wereld.

Vlaamse meesters van de 15de eeuw online

Het inventariseren en ontsluiten van kennis en onderzoek rond de Vlaamse Primitieven is onze hoofddrijfveer. Dat doen we al vele jaren via publicaties, een unieke documentatie en de Friedländer databank, die u een overzicht biedt van alle schilderijen van Vlaamse meesters van de vijftiende eeuw.

U zei Friedländer?

Max Jakob Friedländer (1867–1958) was de eerste kunsthistoricus die een inventaris maakte van de Vroege Nederlandse schilderkunst. De eerste uitgave van zijn werk verscheen in het Duits (1924-1937), de tweede, aangevulde uitgave in het Engels (1967-1976), waarvan u de veertien delen hier kan downloaden: Early Netherlandish Painting. Onze Friedländer databank is eigenlijk een derde, digitale uitgave, met focus op de vijftiende eeuw en aangevuld met alle ontbrekende schilderijen, die niet door Friedländer, maar wel in het Studiecentrum gekend zijn.

Een voorsmaakje:

Rogier van der Weyden

The Virgin Holding The Child with both Hands
oil on panel
Vienna, Dorotheum

Gerard David

Head of Christ, seen head-on
oil on panel
Pittsburgh, PA, Museum of Art, Carnegie Institute

Hugo van der Goes

Deposition
oil on canvas
Altenburg, Lindenau-Museum

Doorzoek onze Friedländer-database

of
With Friedländer you will find an overview of all paintings by Flemish masters of the 15th century.

Motor voor wetenschappelijk onderzoek

Wetenschappelijk onderzoek vormt de kernactiviteit van het Studiecentrum, al sinds de oprichting door Paul Coremans in 1949. De Aanbidding van het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck, een meesterwerk in de Westerse kunstgeschiedenis, was na de Tweede Wereldoorlog pas teruggekeerd naar België, gered uit de zoutmijnen van Altaussee bij Salzburg. Het Studiecentrum publiceerde toen twee baanbrekende studies over het veelluik: een lijvig fotoboek met ongeziene macrofoto’s (1948) en een innovatieve natuurwetenschappelijke studie, L’Agneau Mystique au Laboratoire (1953).

Bart Fransen, verantwoordelijke van het Studiecentrum: "Aan onze basis houden we nog altijd vast: ons onderzoek is systematisch, rijk gedocumenteerd, interdisciplinair en beschikbaar voor een ruim publiek. We doen onderzoek naar alle Vlaamse primitieven, maar Jan van Eyck heeft een speciale plek in ons hart. Hij is onze favoriet en vervult nog steeds een pioniersrol in ons werk, getuige ook de toonaangevende projecten van de afgelopen jaren: de restauratie van het Lam Gods, de recente publicaties over het veelluik, de website Closer to Van Eyck en ten slotte het VERONA-project dat bekroond werd met een European Heritage Award."

  • Project

    IOHANNES: Vlaamse schilderijen in het Sint-Janshospitaal in Brugge

    Het IOHANNES-project bestudeert de unieke collectie schilderijen die al eeuwenlang in hun originele omgeving te bewonderen zijn in het Sint-Janshospitaal in Brugge. Het vijfjarige onderzoek focust op de rol van kunst in de middeleeuwse gezondheidszorg en religieuze beleving.

    Bekijk dit project
  • Project

    VERONA (Van Eyck Research in OpeN Access)

    Hoe dicht kan je bij het genie van de schilder komen? Het pioniersproject VERONA opende een nieuw hoofdstuk in het onderzoek naar de schilderijen van Jan van Eyck (ca. 1390-1441) door alle werken, bewaard in gerenommeerde musea in binnen- en buitenland, ter plaatse met een vaste ploeg wetenschappers en fotografen te onderzoeken en aan hoge resolutie te documenteren volgens een gestandardiseerd protocol. Het rijke beeldmateriaal werd inmiddels ontsloten via de website Closer to Van Eyck.

    Bekijk dit project
  • Project

    Closer to Van Eyck in 100 miljard pixels

    Het Lam Gods was nog nooit zo dichtbij

    Bekijk dit project
  • Project

    Archiefonderzoek brengt drie pioniers van de Vlaamse schilderkunst tot leven

    Het KIK bewaart een ongepubliceerde tekst van de historicus Paul Rolland gebaseerd op waardevolle archiefstukken over de pioniers van de Vlaamse schilderkunst: Robert Campin, Rogier Van der Weyden en Jacques Daret. Veel van de onderzochte archiefstukken gingen in de Tweede Wereldoorlog verloren tijdens het bombardement op Doornik.

    Bekijk dit project
File cabinet

Uniek documentatiecentrum

Het Studiecentrum beschikt over een ongeëvenaarde verzameling documenten over het werk van de Vlaamse Primitieven, zo’n zes duizend schilderijen in totaal, verspreid over musea en collecties in de hele wereld. We vullen ons materiaal voortdurend aan en stellen het beschikbaar voor onderzoekers via:

  • de gespecialiseerde bibliotheek met meer dan honderdvijftig meter aan documentatie, uitsluitend over de Vlaamse Primitieven. De catalogus is online toegankelijk via BALaT. Wilt u onze collectie komen raadplegen? Maak dan zeker een afspraak via infoXV@kikirpa.be of +32 2 739 68 66.

  • het fotoarchief. Hier vindt u zo'n veertigduizend foto’s en detailopnames van werken van vijftiende-eeuwse Vlaamse meesters. De foto’s die door het KIK gemaakt zijn, kunt u raadplegen en gratis downloaden via BALaT.

  • de Friedländer databank: hét online overzicht met alle werken van de Vlaamse Primitieven tussen 1400 en 1500. Het is een digitale voortzetting van het standaardwerk over dit onderwerp: Early Netherlandish Painting van Max Jakob Friedländer.

Bart Fransen

Aan onze basis houden we nog altijd vast: ons onderzoek is systematisch, rijk gedocumenteerd, interdisciplinair en beschikbaar voor een ruim publiek. We doen onderzoek naar alle Vlaamse primitieven, maar Jan van Eyck heeft een speciale plek in ons hart.

Bart Fransen, verantwoordelijke van het Studiecentrum
Publicaties Studiecentrum Detroit

Wetenschappelijke publicaties

Drie wetenschappelijke reeksen presenteren de resultaten van de diverse onderzoeksprojecten van het Studiecentrum, vaak uitgevoerd in samenwerking met binnen- en buitenlandse specialisten:

  • De reeks De Vlaamse Primitieven - Corpus biedt een kunsthistorische en wetenschappelijke analyse van de schilderijen van Vlaamse meesters uit de 15de eeuw, bewaard in vooraanstaande openbare collecties. De teksten zijn geschreven door experts en zijn rijkelijk voorzien van illustraties, details en technische documenten.

  • De reeks De Vlaamse Primitieven - Repertorium is gewijd aan de studie van Vlaamse schilderijen uit de 15de- en vroege 16de eeuw uit minder bekende collecties, met als doel deze werken meer zichtbaarheid te geven binnen de academische wereld. Het Repertorium vormt een onmisbaar instrument voor verder wetenschappelijk onderzoek.

  • De reeks De Vlaamse Primitieven - Bijdragen behandelt specifieke thema’s binnen de Vlaamse schilderkunst van de 15de eeuw. De onderwerpen kunnen variëren van een onderzoeks- of restauratieproject, tot een tentoonstelling, een internationaal symposium, een proefschrift of andere onderzoeksgebieden die verband houden met de kunsthistorische studie van 15de-eeuwse Vlaamse schilderkunst.

Een Vlaamse Primitief ontdekt?

Doet u onderzoek naar een vijftiende-eeuws schilderij van een Vlaamse meester of heeft u er zelf een in uw collectie? Het Studiecentrum helpt u graag verder met een gratis eerste advies, of met zijn doorgedreven expertise in het kunsthistorisch onderzoek, de toeschrijving en de datering. Stuur ons gerust een mailtje met wat info over uw project.

We doen geen uitspraak over de marktwaarde en reiken geen certificaten uit. Voor een technisch onderzoek en voor een conservatiebehandeling brengen we u in contact met onze collega’s van het Atelier schilderkunst, het Labo schilderkunst of de Cel wetenschappelijke beeldvorming.

Op zoek naar een boeiende stageplaats?

In de ban van de Vlaamse Primitieven en op zoek naar ervaring in het kunsthistorisch onderzoek, de uitgave van publicaties of het beheer van documentatie? Dan bent u bij het Studiecentrum op het juiste adres. We ontvangen stagiair∙e∙s kunstgeschiedenis uit binnen- en buitenland, betrekken hen bij onze werking en geven onze kennis en passie door.

Travailler en interdisciplinarité tout au long de mon stage a été particulièrement marquant et mes travaux de recherches en sont, encore aujourd’hui, profondément emprunts.

Louise Longneaux (stagiaire Inbev Baillet-Latour, 2016)

Wetenschappelijk comité

In onze wetenschappelijke activiteiten worden wij geadviseerd en bijgestaan door een comité van specialisten uit de academische en museale sector:

Vaste leden: Till-Holger Borchert (Aken, Suermondt-Ludwig Museum) | Dr. Véronique Bücken (KMSKB-MRBAB, Brussel) | Prof. Dr. Valentine Henderiks (ULB, Brussels) | Prof. Dr. Maximiliaan Martens (Universiteit Gent) | Dr. Cyriel Stroo (KIK-IRPA)

Tijdelijke leden: Dr. Ingrid Falque (UCL, Louvain-la-Neuve) | Dr. Daan van Heesch (KBR, Brussel) | Dr. Anna Koopstra (Musea Brugge) | Prof. Dr. Didier Martens (ULB, Brussel) | Prof. Em. Dr. Catheline Périer-D'Ieteren (ULB, Brussel) | Jean-Luc Pypaert

Ex oficio: Dr. Dominique Van Wijnsberghe | Dr. Christina Currie

Contacteer het Studiecentrum Vlaamse Primitieven

Bart Fransen
Bart Fransen
Verantwoordelijke

Onze experts

Dominique Deneffe
Melis Avkiran
Toon e-mail


Wil je ons Studiecentrum bezoeken?

Neem contact met ons op om een afspraak te maken, per e-mail via infoXV@kikirpa.be of per telefoon op +32 (0) 2 739 68 66.