Cartografie van de stenen van het belfort van Tongeren
Ons Labo monumenten en monumentale decoratie heeft de steensoorten van het belfort van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek van Tongeren in kaart gebracht met het oog op de restauratie ervan. Daarnaast werd er ook een onderzoek uitgevoerd naar de Euvillesteen, om de staat van conservering en behandelingsmogelijkheden te bepalen.
Tanaquil Berto en haar collega's van het 'Labo voor monumenten en monumentale decoratie' werken momenteel aan het project voor de restauratie van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek van Tongeren, en meer bepaald het belfort. De restauratie zelf is al begonnen en moet voor juni 2023 klaar zijn, net op tijd voor de zevenjaarlijkse Kroningsfeesten.
In het KIK werkt dit labo op basis van opdrachten van architecten, aannemers, conservator-restaurateurs of overheden. De aanvragen gebeuren steeds in het kader van restauratieprojecten met de doelstelling om de conserveringsproblematiek en restauratiemogelijkheden nader te bepalen. "Wij voeren de restauratie niet uit, maar geven behandelingsadviezen op basis van wetenschappelijk onderzoek", legt Tanaquil Berto uit. Zij heeft een artistieke en technische achtergrond in beeldhouwkunst en een master in conservatie-restauratie van steen. "Ons team is interdisciplinair, met geologen, ingenieurs, natuurkundigen, scheikundigen, enz. Het bijzondere aan het KIK is dat wij naast de analyse ook de interpretatie doen en conservatie en restauratie advies geven." Voor dit project richt het team zich alleen op de stenen aan de buitenzijde van het belfort.
Sinds 1999 staat de toren van de basiliek als belfort op de Werelderfgoedlijst van Unesco. "De toren bestaat uit 10 verschillende steensoorten. Dit is interessant, want het brengt ons terug in de geschiedenis. De toren is namelijk al eerder gerestaureerd en elke keer werden er nieuwe steensoorten aan toegevoegd", legt Tanaquil uit. Laurent Fontaine, geoloog en hoofd van het labo, kon ze identificeren, waarna ze gedetailleerd in kaart werden gebracht. "Door zijn kennis en ervaring kan hij de materialen op het oog karakteriseren en als dat niet volstaat, doet hij dat met een slijpplaatje onder de microscoop.
Naast het identificeren en in kaart brengen van de steensoorten moest er ook worden bepaald of de onderdelen in Euvillesteen in goede staat verkeerden. Deze steensoort werd van 1870 tot 1920 veelvuldig in België toegepast en “in die tijd", zegt Tanaquil, "was het niet gemakkelijk om de kwaliteit van de steen te bepalen, zodat ons labo vandaag veel vragen krijgt over de conserveringsmogelijkheden van deze steensoort toegepast in ons erfgoed. Je kunt zien dat de toren voornamelijk gemaakt is van Maastrichtersteen, in het geel. Het roze toont het gebruik van de steen van Chauvigny.” Deze onderdelen in de steen van Chauvigny betreffen recentere vervangingen van de gotische ornamenten die werden toegevoegd tijdens een restauratiecampangne aan het einde van de 19de eeuw.
Het doel van een voorstudie is steeds om oplossingen te vinden die een maximale instandhouding garanderen. Maar bij torens is het perspectief anders. De stenen op een toren zijn zeer moeilijk bereikbaar en de schade en het valrisico zijn groter. Elementen op hoogte worden daarom vaak sneller vervangen, terwijl bij beeldhouwkunst of meer bereikbare onderdelen steeds voor maximale conservatie wordt gekozen.
Meer nieuws van het KIK
"Horizon 2030 Powered by Loterie Nationale — Nationale Loterij" in het Jubelpark
Deze lente en zomer kan je in het Jubelpark in Brussel, waar het KIK gehuisvest is, voor het eerst naar het stadsfestival Horizon 2023 Powered by Loterie Nationale - Nationale Loterij. In het programma van het festival staan erfgoed, kennis en culturele instellingen centraal. Horizon 2030 biedt een voorproefje van wat het toekomstige Jubelpark zal worden tegen 2030: het sociaalculturele vlaggenschip van België in een prachtig groen kader. Op zaterdag 13 april zal de Horizon 2030 Lift Off de feestelijke start van het project markeren.
Derde fase Lam Gods: eerste resultaten beloven schitterende apotheose
Sinds mei 2023 loopt de derde en laatste fase van de grootscheepse conservatie-restauratiecampagne van het Lam Gods door het KIK. De voorbije maanden heeft het team niet-originele vernissen weggenomen en de verflagen eronder uitvoerig bestudeerd. Momenteel is men, na het advies van de internationale commissie van experten, begonnen met het verwijderen van 16de-eeuwse overschilderingen. Nu al zijn de eerste resultaten adembenemend mooi.