Closer to Van Eyck in 100 miljard pixels
Het Lam Gods was nog nooit zo dichtbij
Dankzij de website Closer to Van Eyck zoomen sinds 2012 miljoenen mensen in op de verbijsterend mooie details van één van de meest bejubelde kunstwerken ter wereld: het Lam Godsveelluik. In 2020 gingen al meer dan een kwart miljoen geïnteresseerden wereldwijd een kijkje nemen, en in de COVID-periode steeg het bezoekersaantal zelfs met 800%. Dit toont het enorme potentieel van moderne digitale technologie om kunstwerken uit alle tijden breed toegankelijk te maken. De website werd recentelijk vernieuwd en bevat hoge resolutiebeelden van de gerestaureerde schilderijen, nieuwe video’s en educatief materiaal.
De Aanbidding van het Lam Gods (1432) van Hubert en Jan van Eyck in de Gentse Sint-Baafskathedraal is een overweldigend mooie polyptiek met bijbelse thema's en figuren. Na een eeuwenlange opeenhoping van vuil, vergeelde vernissen, uitgebreide overschilderingen en talrijke verplaatsingen – waaronder de opslag in een zoutmijn tijdens WO II –, was het kunstwerk toe aan restauratie. Twee derde van het kunstwerk werd de voorbije jaren gerestaureerd door een team van hooggekwalificeerde restauratoren van het KIK. Onderzoekers legden de behandeling integraal vast met fotografische en wetenschappelijke documentatie in ultrahoge resolutie. Al deze beelden dingen nu op Closer to Van Eyck naar uw nieuwsgierige blik.
Vóór, tijdens en ná restauratie
Nieuwe foto’s na behandeling op Closer to Van Eyck tonen de geschilderde scènes zoals ze oorspronkelijk bedoeld waren. Denk maar aan het centrale motief van het Lam, dat in de 16de werd bedekt met een meer neutrale figuur. Interdisciplinair onderzoek maakte het mogelijk om deze overschildering te verwijderen, waardoor Van Eycks menselijke Lam u terug in al zijn intensiteit aanblikt. Hoge resolutiebeelden voor, tijdens en na restauratie nodigen u uit om deze transformatie zelf te beleven.
Het online inzoomen op details geeft een inzicht in de fabelachtige precisie en de even spontane als vaste hand van de meester. De speling van het licht op metalen, planten, haar en huid en texturen wordt met ongeëvenaarde zorg afgebeeld. Niet minder dan 75 verschillende plantensoorten in het werk kunnen nu door botanici worden geïdentificeerd en de schaduwweergave van bladeren, bomen en struiken biedt een wonderlijk gevoel van diepte en driedimensionaliteit. Zelfs de grond vertoont ongeziene nuances, van zompige modder tot zacht zand en harde rotsen bezaaid met edelstenen, kristallen en koraal. De reiniging bracht ook minutieus gedetailleerde gebouwen aan het licht die eeuwenlang verborgen waren onder lagen van overschildering.
Verrassingen onder de verflaag
Nieuwe beelden met infrarood reflectografie (IRR) voeren de kijker dwars doorheen het verfoppervlak naar de ondertekening: de eerste stadia van het ontwerp van de composities waarin zich het creatieve proces van de kunstenaar ontvouwt. De naadloze beeldassemblage biedt u nu een ongestoorde blik op deze fascinerende microkosmos. Bovendien tonen de IRR-beelden onderliggende schilderingen die in een donkere verf zijn uitgevoerd, zoals in het gebladerte van de bomen achter de Heilige Christoffel in De Pelgrims.
De blijvend hoge waardering voor 'Closer to Van Eyck' sinds 2012 heeft al onze verwachtingen overtroffen. De site wordt alsmaar drukker bezocht voor onderzoek en onderwijs, maar ook om in alle rust en van heel dichtbij van het Lam Gods te kunnen genieten.
Heel wat extra's
Via de ‘Extras’ in het menu op de website heeft u onder meer toegang tot de rijkelijk geïllustreerde behandelingsverslagen alsook tot een reeks video’s waarin de wetenschappers uitleg geven bij het restauratieproces. Daarmee krijgt u in alle transparantie een inkijk in de behandeling van het schilderij alsook in het besluitvormingsproces van deze complexe restauratiebehandeling. In de ‘Learn more’ sectie vindt u een rijke collectie aan didactische materialen over de gebruikte onderzoeksmethoden en de restauratie. In 2018 ontving Closer to Van Eyck de E-Gov Award (in de categorie gebruiksvriendelijkheid) van AGORIA, de Belgische federatie voor technologiebedrijven.
Naast de documentatie over het Lam Gods, vindt u op de Closer to Van Eyck ook wetenschappelijk beeldmateriaal van het overige oeuvre van Jan van Eyck, gemaakt in het kader van het VERONA-project (Van Eyck Research in OpeN Access).
Het eerste luik van de website, over de restauratie van het Lam Gods, wordt gecoördineerd door Ron Spronk (Queen's University, Kingston, Ontario, Canada; Radboud Universiteit Nijmegen, Nederland), en financieel ondersteund door de Getty Foundation en het Gieskes Strijbis Fonds (Amsterdam).
Het tweede luik van de website, over het overige oeuvre van Jan van Eyck, wordt gecoördineerd door Bart Fransen (KIK) en wordt mogelijk gemaakt met de steun van BELSPO, Musea Brugge/Kenniscentrum vzw en Closer to Van Eyck.
De Dulle Griet: haar échte leeftijd
De Dulle Griet van Pieter Bruegel de Oude is het uithangbord van het Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen. De restauratie van dit topstuk werd toevertrouwd aan de specialisten van het KIK. Zij deden samen met Bruegelexperte Christina Currie een aantal opzienbarende ontdekkingen.
