Ga verder naar de inhoud

Kasteel van Jehay: vergelijkende materiaalanalyses zorgen voor nauwkeurige datering

Het Kasteel van Jehay kent een rijke geschiedenis. In opdracht van de provincie Luik wordt het uitzonderlijke erfgoed momenteel gerestaureerd. Het KIK draagt haar steentje bij via een interdisciplinaire studie die het mogelijk maakt op de verschillende materialen en delen van het kasteel nauwkeurig te dateren.

Opdrachtgever

Provincie Luik

Periode
Maart - oktober 2018
Meer weten?
Labo monumenten en monumentale decoratie (Laurent Fontain) en Labo dendrochronologie (Armelle Weitz)

Vier bouwfasen

Het Kasteel van Jehay in Amay in de provincie Luik staat voor bijna vijf eeuwen geschiedenis. Het gebouw werd opgetrokken in vier fasen. Rond 1550 werden de zestiende-eeuwse vleugel, het hoofdgebouw en de twee ronde torens gebouwd. Tussen 1555 en 1585 volgde de centrale vleugel en rond 1640 de imposante donjon. Circa 1860 voegde architect Alphonse Balat een galerij en een vierkante toren toe aan de donjon. Hij reconstrueerde de zuidgevel van de zestiende-eeuwse vleugel gedeeltelijk en voegde er een hoektorentje aan toe.

Het kasteel werd in 1974 geklasseerd en is sinds 1978 in eigendom van de provincie Luik. Sinds 2013 staat het gebouw op de lijst van uitzonderlijk erfgoed van Wallonië.

Petrografie van mortels en pleisters

Het kasteel wordt sinds 2017 gerestaureerd dankzij de financiering van de provincie Luik en het Agence wallonne du Patrimoine (AWaP). De heropening voor het publiek is voorzien in 2024. De voorbereidende werken, waarbij een deel van het kasteel werd afgebroken, waren een ideale gelegenheid om meer kennis te vergaren over het bouwwerk. Zo voerde het Labo monumenten en monumentale decoratie van het KIK een petrografische studie uit van de verschillende mortels en pleisters in het gebouw. De experten onderzochten in totaal 85 slijpplaatjes. Het doel? De samenstelling van de mortels en de pleisters in de vier bouw- en interventiefasen karakteriseren. Tegelijkertijd voerden de onderzoekers een thermische analyse uit. Dat is een techniek die thermogravimetrie en differentiële scanning calorimetrie combineert. Daarmee bepaalden ze niet alleen het hydraulische karakter van het bindmiddel dat in de materialen werd gebruikt, maar kwamen ze ook tot een referentiecorpus en was het mogelijk om een datering te plakken op bepaalde delen van het kasteel waarover eerder nog onduidelijkheid bestond.

Studie van jaarringen

Daarnaast voerde het KIK ook dendrochronologische studies uit op houten constructies in het kasteel. Door jaarringen in hout te analyseren kunnen constructies nauwkeurig gedateerd worden. De eerste studie werd uitgevoerd in 2017 en richtte zich op de kapconstructies van de verschillende vleugels van het kasteel. De tweede studie vond plaats in 2018 en boog zich over houten structuren en elementen uit alle ruimtes op het gelijkvloers en de eerste verdieping, zoals vloerbalken, vakwerk, raamlateien, deurlijsten en hergebruikt hout in het metselwerk. Het doel was om enkele oude circulatiewegen in het gebouw te identificeren, het hergebruikte hout op te sporen en te identificeren tot welke constructie- of restauratiefase ze behoorden.

Vergelijkende studie

In opdracht van de provincie Luik goot het KIK de resultaten van beide wetenschappelijke studies in één samenvattend document. Zo’n vergelijkende interpretatie van twee verschillende analyses is relatief uitzonderlijk en opent de deur naar ruimere onderzoeksprojecten waarin experts ook andere disciplines en methodes zoals ook radiokoolstofdatering betrekken. Het resultaat van dit onderzoek werd in 2019 voorgesteld op de Journées d’Archéologie in Wallonië.

Raadpleeg de studie: L’édification du château de Jehay : une approche par la datation et la caractérisation des mortiers et des bois.

Volgend project

Conservatie-restauratie van Romaanse glasramen uit de abdij van Stavelot

In Stavelot deden de archeologen van het AWaP enkele decennia geleden een bijzondere vondst: onder het aardoppervlak bevond zich een unieke collectie gebrandschilderd glas uit de twaalfde eeuw. Niet veel later ging het KIK aan de slag om de sterk verweerde fragmenten te conserveren. Daarvoor ontwikkelden de experts een unieke methode.

Bekijk dit project