Frames and Supports in 15th and 16th Century Southern Netherlandish Painting
In de 15de- en 16de-eeuwse Zuidelijke Nederlanden werd de houten drager doorgaans in afgewerkte vorm aan de schilder geleverd, te weten met de lijst. Pas vanaf 1510/1520 werden panelen steeds vaker geschilderd alvorens te worden ingelijst. Die evolutie naar losstaande lijsten, waarvan de decoratieve functie belangrijker was dan de constructieve, houdt verband met de toenemende populariteit in de 17de eeuw van het gebruik van doek, een lichtere drager die minder solide lijsten vereiste. De Franse uitgave van dit boek (1989) met zijn uitvoerige beschrijving van de dragers beoogde een bijdrage te leveren tot de conservatie van de tot dan toe miskende lijsten, alsook de dialoog te stimuleren tussen kunsthistorici en restaurateurs. De huidige aangevulde uitgave heeft een ruimere ambitie: ze beschrijft tevens hoe het ontwerp van het schrijnwerk verband houdt met het iconografisch programma en bevat detailanalyses van een aantal meesterwerken.
Bij werken met vleugels begint het verhaal steeds in gesloten en eindigt het in geopende toestand. De beweging van het openen en sluiten van een dergelijk kunstwerk is tegelijk materieel en spiritueel. Vandaag echter zijn veel van deze retabels gedemonteerd en zijn hun lijsten vernield. De bewaarde fragmenten zijn slechts een zwakke afspiegeling van wat ze ooit waren en hun vergane glorie kan enkel worden begrepen aan de hand van theoretische reconstructies: de omkeerbare diptiek waarbij een diptiek een ander verbergt, objecten met meerdere opstellingsmogelijkheden die elk een andere inhoud tonen, een altaarstuk met een transformatiemechanisme waarvan de wielen in de lijsten de enige aanwijzing zijn van het vroegere gebruik.
Meer publicaties van het KIK
The Mayer van den Bergh Museum, Antwerp
