Van Milaan tot Brussel: een altaarstuk van Jan II Borman in restauratie door het KIK
In ons Atelier polychrome houtsculptuur bevindt zich een prachtig altaarstuk uit de kerk van San Nazaro Maggiore in Milaan. Het wordt toegeschreven aan Jan II Borman, de leidende figuur van een roemruchte dynastie van Brusselse beeldhouwers. Een perfect voorbeeld van de rage van altaarstukken in de 15de eeuw, onderscheidt het werk zich door de grootte van de gebeeldhouwde elementen. Zij stellen de Aanbidding der Koningen voor, een onderwerp dat zich leent voor rijke kostuums en prachtige originele polychromie. Parallel aan het onderzoek zal een behandeling, die zich momenteel in de testfase bevindt, bestaan uit het verwijderen van de latere ingrepen om de rijke polychromie te herontdekken die op het eerste gezicht goed bewaard lijkt.
Een Jan II Borman in Milaan
Het heeft vijf jaar geduurd voor dit project het daglicht zag, zegt Emmanuelle Mercier, hoofd van het atelier: "Oorspronkelijk ontdekte onze vroegere directrice Myriam Serck dit altaarstuk tijdens een van haar bezoeken aan Milaan. Een team van het KIK is er een week geweest om het te bestuderen, te fotograferen en een dossier samen te stellen." Het is een uitzonderlijke ontdekking omdat het werk, dat in de kerk als Duits wordt aangeduid, in feite uit Brussel afkomstig is. Het KIK schrijft het werk toe aan Jan II Borman, toonbeeld van een beroemde dynastie van Brusselse beeldhouwers. "Weinig van zijn werken hebben hun oorspronkelijke polychromie behouden. Het beroemde altaarstuk van Sint-Joris, gedateerd en gesigneerd, dat onlangs door het KIK is gerestaureerd, heeft geen polychromie. In dit geval is het werk van Milaan absoluut schitterend."
"Het is één enkele scène die de Aanbidding der Wijzen voorstelt, een thema dat zich leent voor rijke kostuums en prachtige originele polychromie, die de verscheidenheid van technieken uit die periode illustreert."
Een imposant altaarstuk met uitzonderlijke polychromie
Representatief voor de rage van altaarstukken in de 15de eeuw, werd dit belangrijke werk aangekocht door een Milanese koopman, waarschijnlijk in opdracht. "Deze aanwinst getuigt van de invloed van deze Brusselse ateliers in die tijd. Dit altaarstuk onderscheidt zich ook door de imposante afmetingen van de gebeeldhouwde elementen."
Tijdens een vorige restauratie werd het beeld bedekt met een dikke bruine vernis. "Alle oorspronkelijk gekleurde gebieden, inclusief de gezichten, zijn nu zeer donkerbruin. Het werk is ook opnieuw verguld. De behandeling zal bestaan uit het verwijderen van de latere ingrepen om de rijke oorspronkelijke polychromie te herontdekken, die op het eerste gezicht goed bewaard is gebleven. Daarom zijn we momenteel in de testfase van methoden en producten die ons in staat zullen stellen dit aan het licht te brengen."
Het programma: onderzoek, behandeling en laboratoriumanalyse
De eerste stap voor elke restauratie is de studie. "We grijpen nooit in zonder vooronderzoek. Dan komt de testfase, die deze week is begonnen. We proberen te bepalen welke oplosmiddelen we moeten gebruiken. Eind april zullen onze restaurateurs een eerste vergadering hebben met de Italiaanse beheerders, de opzichters en de kunsthistorici om de tests te valideren en beslissingen te nemen. Daarna zullen zij overgaan tot de eigenlijke behandeling, terwijl de studie tijdens de gehele interventie zal worden voortgezet. Bovendien zullen dendrochronologische en laboratoriumanalyses voor de identificatie van pigmenten, bindmiddelen, enzovoort worden uitgevoerd. Het project zal ongeveer een jaar duren."
De missie van een week naar Milaan in 2017 werd uitgevoerd met de steun van de Fondation Périer-D'Ieteren. De huidige studie en restauratiebehandeling worden gefinancierd door de Koning Boudewijnstichting, het Fonds Jean-Jacques Comhaire, de Superintendence van Cultureel Erfgoed van Milaan, de parochie van San Nazaro Maggiore en het bisdom Milaan.
Meer nieuws van het KIK
Hartendief van de maand - 04/2025
Het hele jaar 2025 presenteert de Fototheek van het KIK haar 'hartendief van de maand', met een keuze uit recente en oudere foto's uit de collectie. Met de terugkeer van de lente en de bloei van de bomen, belichten we in april een uitzonderlijk project dat in 2022 werd uitgevoerd door het Labo dendrochronologie van het KIK in een huis aan de Vlaamsesteenweg (nr. 122) in Brussel.
Wijziging openingsuren leeszaal
Vanaf 1 april 2025 zal onze leeszaal open zijn voor publiek op dinsdag, donderdag en vrijdag van 9.30 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 16.30 uur, en MET afspraak op maandag en woensdag (balat@kikirpa.be).