Het Brevier van Geraardsbergen nu online beschikbaar
Het Brevier van Geraardsbergen is een verlucht manuscript: een boek dat volledig met de hand op perkament is geschreven en geïllustreerd. Het werd in de benedictijnenabdij van Geraardsbergen gebruikt om het dagelijks officie te vieren. Het dateert uit het midden van de 15e eeuw, de tijd van Filips de Goede, hertog van Bourgondië, een periode van grote welvaart voor onze streken. Het is bijzonder omvangrijk, met vier delen van in totaal meer dan 1700 bladzijden.
Interdisciplinariteit en open access
Het onderzoeks- en valorisatieproject Breviarium is het resultaat van een synergie tussen het KIK en de KU Leuven (Book Heritage Lab en de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen). Het werd gelanceerd op initiatief van de Abdij van Maredsous met de steun van het Fonds Baillet Latour. Dankzij dit project kon een van de centrale waarden van het KIK ten uitvoer worden gelegd: interdisciplinariteit, zowel binnen het Instituut als in samenwerking met een grote universiteit van het land. Het KIK bevordert ook open access, waardoor het manuscript volledig beschikbaar is op het internet.
Kunsthistorisch onderzoek en expertise in onze laboratoria
Onze collega Dominique Vanwijnsberghe heeft de kunsthistorische studie uitgevoerd: het codicologisch onderzoek (de structuur van het boek en de wijze waarop het tot stand is gekomen) en de studie van de stijl, waardoor de tussenkomst van ten minste vijf schilders kon worden vastgesteld, tijdens twee opeenvolgende productiecampagnes. Ook de iconografie van de miniaturen, de thema's die aan het begin van de verschillende delen van het boek staan, werden bestudeerd. Sommige zijn vrij origineel, met name de pagina die het martelaarschap en de legende van de heilige Adrianus voorstelt, de beschermheilige van de abdij van Geraardsbergen. Het brengt een weinig bekende lokale traditie tot leven.
Een tweede belangrijke bijdrage van het KIK is te danken aan de laboratoria. De analyse van verschillende bladzijden van het Brevier met behulp van MA-XRF (macro-röntgenfluorescentiespectrometrie mapping), uitgevoerd door Marina Van Bos, heeft de stilistische studie bevestigd door aan te tonen dat de verluchters elk een zeer rijk kleurenpalet hebben gebruikt, dat uniek is voor hen. Verrassend genoeg gebruikte een van hen een tot nu toe zelden waargenomen pigment, bismut, dat een heel bijzondere zilvertoon oplevert.
Dit was een echt monnikenwerk. We hebben van de lange restauratieperiode gebruik gemaakt om het manuscript te bestuderen en ons onder te dompelen in de ongelooflijke uitstraling ervan... We hebben in een monastieke geest gewerkt.
Een samenwerking met een rijke geschiedenis
Het KIK had het Brevier al in 1975 in zwart-wit gefotografeerd. Een kleurenomslag, beschikbaar op BALaT, werd gerealiseerd in 2012. Dominique Vanwijnsberghe keerde het jaar daarop terug naar een van de delen van het Brevier in het kader van een onderzoeksproject naar de Meesters van Guillebert de Mets, een groep Gentse verluchters die deelnamen aan de verluchting van het handschrift. Het project kwam er op het initiatief van abt Bernard Lorent, die een grondige studie van het Brevier wilde benutten om het te laten restaureren. Lieve Watteeuw, conservator-restaurator van oude boeken en professor aan de KU Leuven, werd gecontacteerd. Ze had al belangrijke manuscripten behandeld, bijvoorbeeld in de Koninklijke Bibliotheek. Samen met het Book Heritage Lab van de KU Leuven beschikte ze over de technische middelen om een volledige facsimile van de vier delen online beschikbaar te maken.
Een speciale website
Dit samenwerkingsproject was zeer succesvol: een brochure voor het grote publiek in twee talen, verkrijgbaar in de boekhandel van de Abdij van Maredsous, artikelen in gespecialiseerde tijdschriften en een website waarmee iedereen virtueel door de vier delen van het manuscript kan bladeren en alle details kan bewonderen. Ontdek ze vanaf nu.
De Heilige Familie wordt na een restauratie van meer dan een jaar onthuld
De Heilige Familie, een authentiek en zeldzaam jeugdwerk van Jacob Jordaens, werd in 2020 ontdekt in het gemeentehuis van Sint-Gillis. Na een restauratie in het KIK wordt het nu onthuld in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van België (KMSKB). De restauratie werd gefinancierd door urban.brussels, in het kader van zijn nieuwe bevoegdheid op het gebied van roerend erfgoed.
