De preekstoel van de kathedraal van Brussel
Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal, Brussel
Op de sterkste, tederste en meest spirituele manier
Het is moeilijk om onverschillig te blijven bij dit werk van de Antwerpse beeldhouwer Hendrik Frans Verbrugghen (1654-1725). De preekstoel verraste ook Victor Hugo (1802-1885), die, na een bezoek aan de Brusselse kathedraal, het meubel beschreef in een brief aan zijn vrouw: Het is de hele schepping, het is alle filosofie, het is alle dichtkunst, voorgesteld door een enorme boom die in zijn takken een preekstoel draagt, in zijn gebladerte een hele wereld van vogels en dieren, aan zijn basis Adam en Eva achtervolgd door de droevige engel en gevolgd door de vreugdevolle dood en gescheiden door de staart van de slang, aan zijn top het kruis, de Maagd, het Kind Jezus en onder de voet van het kind de kop van de verpletterde slang. Dit hele dichtwerk is gesneden en gebeiteld op de sterkste, tederste en meest spirituele manier.
De homilie of 'preek'
Vandaag wordt een preekstoel nog zelden gebruikt. Maar tot aan de hervormingen van de katholieke eredienst in de jaren zestig van voorgaande eeuw had dit meubel een belangrijke functie tijdens de eucharistieviering. Het is vanop de preekstoel dat een priester of een diaken de homilie of 'preek' voordroeg. Hierin werden de lezingen uit de Bijbel, eerder tijdens de misviering, toegelicht. Dit was het enige onderdeel van de viering die in de volkstaal gebeurde.
Van Leuven naar Brussel
De preekstoel werd tussen 1695 en 1699 vervaardigd voor de kerk van de Jezuïeten in Leuven, de huidige Sint-Michielskerk. Na de opheffing van de jezuïetenorde werd het meubelstuk in 1776 ingeruild voor dat van de collegiale kerk van de heiligen Michiel en Goedele, nu de kathedraal. De stabiliteit van dit zeer bijzondere meubelstuk was een uitdaging, gezien de afmetingen, bijna zeven meter hoog, en het feit dat het vrij stond en niet werd ondersteund door een pijler of een muurvlak, zoals gewoonlijk het geval is.
Benzoëhars
Nu een van de oudst bewaarde in België, doet zijn zeer donkere toestand afbreuk aan de waardering van zijn uitzonderlijke kwaliteit. Uit onderzoek van de experten van het KIK is gebleken dat het mogelijk is het meubel zijn oorspronkelijke, veel lichtere verschijningsvorm terug te geven, met zijn zeer speciale afwerking met benzoëhars. Een diepgaande studie zal leiden tot een betere kennis van dit meesterwerk van de Belgische baroksculptuur.
De Erfgoed Challenge wil alle Belgen verbinden rond hun erfgoed en deze kunstschatten omringen met de allerbeste zorgen. Tien jaar lang selecteert het KIK samen met jou een erfgoedschat die hoogdringend hulp nodig heeft. Om zo tegen 2030 de toekomst van minstens tien erfgoedschatten te verzekeren. Geef erfgoed een toekomst!
Dit erfgoedobject nam het op tegen
