Mariaretabel is terug in Boussu
Na twee jaar van onderzoek en restauratie in het KIK is het 16de-eeuwse retabel van de Maagd Maria weer thuis in de Sint-Gorikskerk in Boussu-lez-Mons, Henegouwen. Nadat het retabel drie keer het slachtoffer werd van diefstallen, is het kunstwerk nu grotendeels herenigd, gereinigd en tentoongesteld in de Kapel van de Heren.
Puzzelen met behulp van BALaT
De behandeling bestond uit het verwijderen van stoflagen en van de donkere patina die de houten retabelfiguren bedekten. De figuren op de voorgrond, die in 1914 gestolen waren geweest, kenden gedurende de 20ste eeuw een andere materiële geschiedenis dan het retabel zelf. De uitdaging was dan ook om met de juiste reinigings- en retoucheertechnieken de beeldjes en het retabel terug tot een visueel geheel te maken. Tijdens het onderzoek en de restauratie stootten de experts echter op een ander probleem: de scènes in het retabel stonden helemaal niet op de juiste plaats.
Oude foto's van het altaarstuk van Boussu, genomen voor 1914, die zich in BALaT bevinden, brachten soelaas. Daarop staan immers nog alle beeldengroepen, ook deze die vandaag de dag in het altaarstuk ontbreken na twee latere diefstallen. Dat hielp bij de reconstructie van de volgorde van het verhaal dat de houten figuren vertellen. Op de achterkant van de diverse houten reliëfs uit het retabel stonden bovendien soms cijfers die konden bevestigen welk beeld waar hoorde te staan in de retabelkast. De studie van de oorspronkelijke bevestigingsmechanismen maakte de puzzel uiteindelijk compleet.
Zeldzame rijkdom aan voorstellingen
Het reinigen van de beelden en het verwijderen van de patina's hielp om bepaalde details in de houtsculpturen vrij te geven en de rijke iconografie beter te begrijpen. "We vonden een aantal unieke voorstellingen terug, zoals die waarin Jozef twijfelt aan de maagdelijkheid van Maria, om zich dan in een volgende gebeeldhouwde scène te verontschuldigen", aldus Emmanuelle Mercier.
Nu het onderzoek en de restauratie door het KIK zijn afgerond - resultaten van dendrochronologie-onderzoek zullen nog volgen -, is het retabel van de Maagd Maria, mét de in 1914 gestolen fragmenten, sinds januari te bewonderen in de Kapel van de Heren in Boussu, beschermd tegen diefstal en stof door een vitrine die werd aangekocht dankzij het fonds Léon Courtin-Marcelle Bouché dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. De kapel is vanaf mei 2023 elke zondagochtend geopend voor het publiek. Tot die tijd is het mogelijk om het altaarstuk op aanvraag te bezichtigen tijdens een rondleiding.
Meer nieuws van het KIK
Rubens gered door erfgoedliefhebbers
Begin februari 2024 gingen onze steenexperten in de Sint-Jacobskerk in Antwerpen van start. Dat was alleen maar mogelijk dankzij de financiële steun van onze vele schenkers.
Grote stappen in de creatie van een Europese 'Cloud for Cultural Heritage'
Met het project ECHOES gaat een consortium van 51 partners (waarvan het KIK er eentje is) de basis leggen voor een Europese 'Collaborative Cloud for Cultural Heritage' (ECCCH). Deze cloud is een ambitieus plan van de Europese Commissie om een pan-Europees digitaal ecosysteem te maken dat helpt bij het beheren van digitale erfgoedobjecten.