Labo koolstofdatering
Van menselijke resten tot de kledij van een Koptische mummie: dankzij koolstofdatering ontdekken we de ouderdom van tal van objecten. Het labo heeft meer dan zestig jaar ervaring en is uniek in België. Pronkstuk is de state-of-the-art deeltjesversneller MICADAS.
Organisch en anorganisch materiaal
Het Labo voor koolstofdatering dateert diverse materialen met een leeftijd tot 50.000 jaar:
- organisch materiaal: houtskool, textiel (wol, zijde, linnen), hout, collageen uit bot, zaden, vruchten, noten, bodems…
- anorganisch materiaal: schelpen, mortels, gecremeerde botten…
We voeren dateringen uit voor onder meer archeologen, geologen en kunsthistorici, musea uit binnen- en buitenland. Ook voor klimaatonderzoek kunnen we een meerwaarde betekenen. Verder doen particulieren een beroep op ons, vooral voor de datering van kunstwerken. Het team is dankzij eigen onderzoek gespecialiseerd in de datering van gecremeerde botten, textiel en mortel.
Dr. Mathieu Boudin, hoofd van het labo: "In de jaren 80 pionierden we met de datering van kalkmortels en we blijven onze methode verfijnen. Via het onderzoeksprogramma BRAIN-be 2.0 ontwikkelen we samen met het Labo monumenten en monumentale decoratie een methode om een pre-screening van kalkmortels te doen. Op die manier zullen we de kwaliteit van de mortel en bijgevolg de betrouwbaarheid van zijn datering kunnen bepalen."
Hoe werkt radiokoolstofdatering?
Radiokoolstofdatering steunt op twee pijlers. Ten eerste wordt radioactieve koolstof of 14C in de atmosfeer aangemaakt en opgenomen door alle organismen. Ten tweede is er het radioactieve verval: de radioactieve koolstof in een materiaal verdwijnt met een constant snelheid. Dat wil zeggen dat van de bij leven aanwezige hoeveelheid 14C, de helft 5.730 jaar na de dood van het organisme verdwenen is. Die periode van 5730 jaar wordt de halveringstijd of halfwaardetijd genoemd. Na 11.460 jaar blijft nog een vierde over enzovoort.
Koolstofdatering houdt in dat we de hoeveelheid radioactieve koolstof meten die nog in een materiaal aanwezig is. Met behulp van de halveringstijd berekenen we zo de ouderdom. De methode is geschikt voor objecten tot ongeveer 50.000 jaar oud.
Eigen onderzoek
Het labo voert eigen onderzoeksprogramma’s uit. Het gaat zowel om methodologische studies als om toegepast onderzoek. Denk in het eerste geval aan de nanofiltratie van aminozuren, en in het tweede aan de studie van gecremeerde botten, aankoeksels van voedselresten op aardewerk, of baggervondsten uit de Schelde. De resultaten publiceren we in wetenschappelijke tijdschriften, reeksen van het KIK en in boeken voor het grote publiek. De data zijn beschikbaar in onze online database. Onze experts geven bovendien op regelmatige basis lezingen.
Tess Van den Brande, technicus koolstofdatering: "We werken nauw samen met de andere labo’s en de ateliers van het KIK. Maar ook met de gewesten en gemeenschappen in ons land en met universiteiten, zoals in het onderzoeksproject CRUMBEL. Daarin bestuderen we gecremeerde botten die in België werden gevonden om meer te weten te komen over de levensomstandigheden en begravingsrituelen van onze voorouders, van het neolithicum tot de vroege middeleeuwen."
Unieke AMS-machine in België
Bij de oprichting van het labo in de jaren 60 gebruikten we als meetinstrument een proportionele gasteller. Vanaf 1989 werden de geprepareerde stalen naar buitenlandse labo’s gestuurd voor datering met accelerator mass spectrometry (AMS), de nieuwe standaard in koolstofdatering.
In 2013 kreeg het KIK een eigen AMS-machine van de laatste generatie, de MICADAS (mini carbon dating system). De hele procedure, van monsterpreparatie tot meting, vindt sindsdien plaats in het KIK. MICADAS bestaat uit een deeltjesversneller gekoppeld aan een massaspectrometer. Het toestel laat toe om met grote precisie en in slechts enkele uren tijd zeer kleine stalen te meten. MICADAS is het enige AMS-toestel voor C14 in België. Het werd geschonken door de Nationale Loterij.
Online database
Alle radiokoolstofdateringen die de laatste zestig jaar in het KIK zijn uitgevoerd, zijn terug te vinden in twee publiek toegankelijke online databanken. Ze zijn een bron van informatie voor kunsthistorici, geologen en archeologen.
- De eerste database bevat alle stalen gemeten voor 2014.
- De tweede database werd ontwikkeld in 2014 en wordt automatisch aangevuld met alle nieuwe dateringen.
De twee databanken smelten binnenkort samen. Dat gebeurt met subsidies van de Nationale Loterij.
Wilt u een staal of object laten dateren? Neem contact met ons op!
Onze experts
We begeleiden u graag in de keuze van de meest geschikte analysetechniek of studie.
Vraag een gratis offerte aan per e-mail of telefoon.
Voor complexe studies komen we vooraf ter plaatse voor een prijsbepaling.